معرفی انواع مسکن ها و کاربرد آن ها
داروهای ضد درد، داروهایی هستند که برای تسکین ناراحتی‌های همراه با بیماری، آسیب یا جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از آنجا که روند درد، روند پیچیده‌ای است، انواع مختلفی از داروهای مسکن وجود دارند که با اثر از طریق مکانیسم‌های مختلف فیزیولوژیکی، درد را تسکین می‌دهند؛ بنابراین داروهای موثر برای درد عصبی، مکانیسم عملکردی متفاوتی نسبت به داروهای ضد درد آرتروز دارند. برای آگاهی بیشتر از انواع داروهای تسکین دهنده درد ، عملکرد و عوارض آنها، با متخصصان خانه سلامت ایران همراه باشید.
مسکن چیست؟
مسکن، دارویی است که برای تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گیرد، این داروها همچنین به عنوان ضد درد نیز شناخته می‌شوند، از نظر فنی اصطلاح ضد درد به دارویی گفته می‌شود که بدون ایجاد خواب آلودگی و بیهوشی باعث تسکین درد شود؛ انواع مختلفی از داروهای تسکین دهنده درد وجود دارد و متخصصان معمولاً آنها را به گروه‌های مختلفی دسته بندی می‌کنند، دو مورد از متداول‌ترین این داروها شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و مواد افیونی هستند؛ گاهی اوقات متخصصان این داروها را بر اساس قدرت و تاثیر گذاری آنها دسته بندی می‌کنند، به عنوان مثال، مسکن‌های غیر افیونی مانند استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای دردهای خفیف تا متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرند، مخدرهای ضعیف مانند کدئین، دی هیدروکدئین و ترامادول برای دردهای متوسط تا شدید و مواد افیونی قوی‌تر مانند اکسی کدون و مورفین برای دردهای بسیار شدید تجویز می‌شوند.
موارد استفاده از مسکن‌ها
داروهای تسکین دهنده درد را می‌توان برای درمان دردهایی که ناشی از طیف وسیعی از شرایط هستند، مورد استفاده قرار داد، به عنوان مثال، انواع دردهای زیر را می‌توان با استفاده از ضد دردها تسکین داد:
- درد آپاندیسیت
- فیبرومیالژیا
- درد کیسه صفرا
- دردهای ناشی از اختلالات دستگاه گوارش
- سردرد
- دردهای ناشی از عفونت
- درد قاعدگی
- میگرن
- اسکلروز چندگانه
- دردهای ناشی از اسیب عصبی
- آرتروز
- آرتریت روماتوئید
- دردهای ناشی از قرارگیری بدن در شرایط نامناسب
- روماتیسم مفصلی
- دردهای ناشی از پیچ خوردگی
- درد پس از عمل جراحی
- درد ناشی از ضربه
- دندان درد
انواع داروهای ضد درد
داروهای مسکن از نظر نحوه عملکرد و قدرت آنها با یکدیگر متفاوت هستند، علاوه بر این، آنها در نحوه جذب، توزیع، متابولیسم و دفع از بدن نیز تفاوت دارند، نوع داروی ضد دردی که برای معالجه درد مورد استفاده می‌گیرد، به نوع درد بستگی دارد؛ به عنوان مثال، دردی که همراه با التهاب است، مانند کمردرد یا سردرد ممکن است توسط پاراستامول و مسکن‌های ضد التهاب به خوبی درمان شوند و اگر درد ناشی از اعصاب حساس یا آسیب دیده باشد، مانند بیماری زونا یا درد سیاتیک، معمولاً با استفاده از داروهایی که بر روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند، درمان می‌شوند. هدف از مصرف دارو، بهبود کیفیت زندگی است، تمام داروهای تسکین دهنده درد عوارض جانبی بالقوه‌ای دارند، بنابراین ابتدا باید مزایای استفاده از آنها را در مقابل معایب آن سنجید. انواع رایج این داروها شامل موارد زیر هستند:
پاراستامول
پاراستامول برای درمان سردرد و بیشتر دردهای غیر عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد، دو قرص ۵۰۰ میلی گرم پاراستامول تا ۴ بار در روز برای بزرگسالان دوز مطمئنی است، مصرف بیشتر از ۸ قرص در یک دوره ۲۴ ساعته می‌تواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد، بنابراین، در صورت شدید بودن درد از مصرف بیش از حد قرص خودداری کنید.
ایبوپروفن
به نظر می‌رسد داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک و ناپروکسن برای دردهای التهابی مانند آرتروز یا آسیب دیدگی بهتر عمل می‌کنند، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن را نباید برای طولانی مدت استفاده کرد، زیرا باعث ایجاد ناراحتی‌های مربوط به معده، خونریزی، مشکلات کلیوی و قلبی می‌شوند، زنان باردار باید از مصرف ایبوپروفن خودداری کنند.
کدئین
کدئین به خودی خود به خوبی عمل نمی‌کند اما زمانی که با پاراستامول در یک قرص واحد ترکیب شود، عملکرد بهتری خواهد داشت، مصرف کدئین و سایر داروهای مسکن به صورت طولانی برای درد توصیه نمی‌شوند، زیرا این امر می‌تواند منجر به وابستگی به آنها شود و قطع مصرف آنها را برای شما دشوار می‌کند.
آمیتریپتیلین و گاباپنتین
آمیتریپتیلین داروی افسردگی و گاباپنتین دارویی برای صرع است، همچنین می‌توان از هر یک از این داروها برای درمان دردهای ناشی از حساسیت عصبی یا آسیب عصبی مانند زونا، دیابت، درد عصبی و سیاتیک استفاده کرد و برای کمک به درد عصبی شما نیازی به صرع یا افسردگی برای مصرف این قرص‌ها ندارید؛ آمیتریپتیلین و گاباپنتن هر دو باید توسط پزشک تجویز شوند، عوارض جانبی این داروها شامل خواب آلودگی و سرگیجه است.
مورفین
داروهای شبه مورفین و مورفین مانند اکسی کدون فنتانیل و بوپرنورفین جزء قویترین مسکن ها هستند بسته به شرایط فردی این داروهای ضد درد ممکن است تجویز شوند با این حال این داروها تنها در صورت وجود درد شدید تجویز می‌شوند
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها اغلب به روش تزریق در محل آسیب‌های اسکلتی عضلانی تجویز می‌شوند، آنها اثرات ضد التهابی قدرتمندی دارند و می‌توانند به صورت خوراکی مصرف شوند، این داروها برای دردهای مختلفی از جمله درد ناشی از آرتروز توصیه می‌شوند.
داروهای ضد درد میگرنی
این داروها برای تسکین دردی که از سردردهای میگرنی ناشی می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند، چندین گروه مختلف از داروها مانند ارگوت، تریپتانو داروهای ضد التهاب استروئیدی وجود دارند که می‌توانند میگرن را از بین ببرند.
آیا مسکن‌ها بی خطر هستند؟
بیشتر داروهای تسکین دهنده درد در صورتی که برای مدت زمان کوتاهی مصرف شوند و دقیقاً مطابق دستور پزشک باشند، بی خطر محسوب می‌شوند، برخی از این داروها مانند ایبوپروفن و استامینوفن از سایر موارد ایمن‌تر هستند، ترکیبات ضد درد مخدر با خطرات جدی مانند مشکلات تنفسی و اختلال سوء استفاده همراه هستند و در صورت مصرف بیش از حد، ممکن است کشنده باشند، این داروها به طور بالقوه اعتیاد آور بوده و تنها برای برخی شرایط و تحت نظارت دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ داروهای ضد التهاب استروئیدی نیز با برخی از عوارض جانبی جدی مانند افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی همراه هستند، خطر ایجاد این عوارض در برخی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند دیکلوفناک و سلکوکسیب بیش از دیگران است، سایر تسکین دهنده‌های غیر استروئیدی مانند کتورولاک، آسپرین و ایندومتاسین بر روی سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارد.
عوارض جانبی مسکن‌ها
همه داروها عوارض جانبی دارند اما میزان آسیب‌پذیری فرد در برابر این عوارض به فاکتورهای مختلفی از جمله سن، ژنتیک عملکرد کلیه و جنسیت بستگی دارد.
تسکین دهنده‌های درد مخدر عوارض جانبی زیادی دارند، اگرچه افرادی که به سرطان یا مراحل نهایی بیماری‌های سخت مبتلا هستند و به مدت طولانی داروهای مخدر مصرف می‌کنند، ممکن است در برابر برخی از عوارض جانبی این داروها مقاوم شوند؛ خواب آلودگی، گیجی و سرگیجه در بیشتر مسکن‌های مخدر شایع است، این عوارض می‌توانند بر رانندگی یا توانایی شخص در کار با ماشین آلات و سایر کارهای خطرناک تاثیرگذار باشند، مصرف الکل می‌تواند این اثرات را تقویت کند.
داروهای ضد درد غیر استروئیدی نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشند، به ویژه اگر در دوزهای بالاتر و غیر مجاز برای طولانی مدت مصرف شوند، این داروها بر روی دستگاه گوارش تاثیر گذاشته و عوارض جانبی آنها شامل نفخ، اسهال، یبوست، تحریک پوشش داخلی معده، حالت تهوع و استفراغ است، داروهای ضد درد غیر استروئیدی همچنین ممکن است در عملکرد کلیه ها تاثیر بگذارند و سرعت جریان خون در کلیه ها را کاهش دهند، آنها ممکن است باعث احتباس سدیم و آب شوند که این امر می‌تواند منجر به افزایش سطح پتاسیم در بدن شود، گاهی اوقات این داروها ممکن است آسیب‌های جدی‌تری به کلیه‌ها وارد کنند.
نتیجه گیری
در این مطلب توضیحات جامعی در مورد داروهای تسکین دهنده درد و موارد استفاده از آنها ارائه شده است، در ادامه به رایج‌ترین انواع داروهای مسکن و کاربردهای آنها پرداخته شده است و در آخر عوارض جانبی استفاده از این داروها توضیح داده شده است.
