رتینوپاتی دیابتی نوعی بیماری است که به تخریب رگ های خونی در شبکیه چشم منجر می‌شود این بیماری می‌تواند علائم گسترده‌ای از خود نشان دهد از جمله تاری دید و ایجاد مشکل در تشخیص رنگ‌ها اگر رتینوپاتی درمان نشود می‌تواند در نهایت موجب نابینایی بیمار گردد متاسفانه ممکن است که فرد علائم اولیه را در خود مشاهده نکند اما انجام چکاپ‌های دقیق سالانه می‌تواند از پیشروی این بیماری جلوگیری کند. در ادامه این مقاله خانه سلامت ایران شما را با رتینوپاتی دیابتی و درمان آن آشنا خواهد کرد.
رتینوپاتی دیابتی چه نوع بیماری است؟
رتینوپاتی دیابتی بیماری است که به دلیل بالا بودن سطح قند خون در بدن ایجاد می‌شود که با گذر زمان و ماندگاری زیاد این حجم قند در خون، رگ‌های خونی تخریب خواهند شد و از جمله رگ‌های خونی در خطر می‌توان به رگ‌های خونی موجود در شبکیه چشم اشاره کرد، شبکیه غشایی است که از بخش انتهایی چشم مراقبت می‌کند این غشا پرتوهای نوری را که از اجسام به چشم می‌رسند شناسایی می‌کند سپس پیام را به بخش اعصاب بینایی در مغز ارسال می‌کند اگر قند رگ‌های کوچک خونی شبکیه را پاره کند موجب خونریزی چشم خواهد شد سپس چشم رگ‌های خونی جدیدی تولید خواهد کرد که از رگ‌های سابق ضعیف‌تر هستند و به راحتی دچار آسیب و خونریزی خواهند شد.
اگر چشم به تولید رگ‌های خونی جدید بپردازد بیماری در حالت پیشرفته‌تری قرار دارد که آن را رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو می‌نامند و در صورتی که رگ‌های خونی جدید تولید نشود آن را رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو می‌نامند در اصل این بیماری دارای دو نوع پیشرفته و اولیه است در بازه زمانی که قند خون بالا است مایع زیادی در چشم بیمار جمع خواهد شد این اتفاق موجب تغییر شکل چشم و لنز می‌شود در نتیجه در دید بیمار اخلال ایجاد خواهد کرد هرگاه که بیمار میزان قند خون خود را تحت کنترل بگیرد لنز چشم به حالت اولیه خود باز خواهد گشت و بینایی بهبود خواهد یافت از هر ۵ نفر بیمار دیابتی در آمریکا ۲ نفر به رتینوپاتی مبتلا است دیابت معمولا موجب ایجاد دیگر مشکلات چشمی در فرد خواهد شد از جمله آب مروارید و گلوکوم زاویه باز.
نشانه های رتینوپاتی
این بیماری معمولا در مراحل اولیه خود علائمی را بروز نخواهد داد نشانه‌ها زمانی توجه‌ها را به خود جلب خواهد کرد که به بیماری به سطح پیشرفته رسیده باشد رتینوپاتی، هر دو چشم را مورد حمله قرار خواهد داد که از جمله نشانه‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاری دید
- ایجاد مشکل در تشخیص رنگ‌ها
- تجمع آب در چشم یا ایجاد نقاطی تیره در چشم بیمار که در جهت دید او حرکت می‌کنند
- دید ضعیف
- ایجاد نقاط تیره در مرکز دید
- از دست دادن دید به طور کامل
عوارض بیماری رتینوپاتی
در صورتی که رتینوپاتی تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند موجب عوارض جدید در فرد گردد زمانی که رگ‌های خونی دچار خونریزی می‌شوند و این خونریزی بخش ژله‌ای چشم (زجاجیه) را پر کند موجب از دست دادن قدرت بینایی بیمار می‌گردد زیرا خونریزی مانع از ورود نور به چشم می‌شود اگر شبکیه دچار آسیب نشود خونریزی زجاجیه می‌تواند بدون نیاز به درمان برطرف شود در برخی از موارد رتینوپاتی منجر به جدا شدن شبکیه خواهد شد این عارضه زمانی رخ خواهد داد که اسکار ایجاد شده در شبکیه آن را از بخش انتهایی چشم دور کند و بین آن فاصله ایجاد کند این اتفاق معمولا موجب ایجاد نقاط شناور در مسیر دید، فلش نور و در موارد حاد از بین رفتن بینایی خواهد شد فاصله ایجاد شده بین شبکیه و دیگر بخش چشم در صورتی که درمان نشود موجب افزایش خطر نابینایی می‌گردد.
ایجاد رگ‌های خونی جدید مسیر جاری شدن اشک را مسدود خواهد کرد که این اتفاق منجر به ایجاد بیماری گلوتاما خواهد شد این انسداد فشار چشم را افزایش خواهد داد و خطر تخریب اعصاب بینایی و کوری را بیشتر خواهد کرد.
عوامل خطرناک
هر فردی که مبتلا به بیماری دیابت است در خطر ابتلا به رتینوپاتی قرار دارد با این حال خطر ابتلا به آن در افرادی که مشکلات زیر را دارند بیشتر خواهد بود:
- قند خون بالا
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بارداری
- اعتیاد به سیگار
- ابتلا به دیابت برای مدت طولانی
تشخیص رتینوپاتی
علائم این بیماری بدون هیچ نشانه اولیه با ایجاد تغییر در دید بیمار خود را نشان خواهد داد با این وجود پزشک متخصص قادر به شناسایی علائم اولیه خواهد بود بسیار مهم است که افراد مبتلا به دیابت حداقل یک بار در سال آزمایش و تست‌های لازم را انجام دهد این کار به پزشک در تشخیص علائم اولیه بسیار کمک خواهد کرد.
درمان رتینوپاتی دیابتی
درمان این بیماری به عوامل و فاکتورهای مختلفی بستگی دارد از جمله شدت آن و نحوه پاسخ‌گویی آن به درمان‌های سابق؛ در مراحل اولیه پزشک به طور مستقیم چشم را مورد معاینه قرار خواهد داد در مواردی که قند خون به طور بسیار دقیق تحت کنترل قرار می‌گیرد سرعت پیشروی رتینوپاتی به صورت قابل توجهی کاهش می‌یابد در افرادی که رتینوپاتی به سطح پیشرفته رسیده است برای درمان نیاز به جراحی است خانه سلامت ایران به معرفی این روش‌ها می‌پردازد:
لیزر درمانی
لیزر درمانی روشی است که به کمک آن رگ‌های خونی ایجاد شده در چشم را کوچک می‌کند و محل ایجاد شدن این رگ‌ها را مسدود می‌کند این روش می‌تواند از سرعت خونریزی چشم بکاهد یا به طور کامل آن را قطع کند و در عوض به تولید مایع چشم بپردازد ممکن است که بیمار به بیش از یک جلسه لیزر درمانی نیاز داشته باشد.
تزریق
داروهای مشخص می‌توانند تورم و نشت خون از رگ‌ها به درون چشم را کاهش دهند تزریق در چشم طی مراحل زیر انجام خواهد شد:
- ریخته شدن داروی بی‌حسی درون چشم
- تمیز کردن چشم به منظور جلوگیری از ایجاد عفونت
- ریختن دارو در چشم به کمک سوزن‌های بسیار کوچک
ممکن است که بیمار به تزریق‌های منظمی نیاز داشته باشد اما با گذر زمان نیاز به تزریق، کمتر خواهد شد.
جراحی چشم
اگر مشکل در شبکیه یا زجاجیه باشد بهتر است که طی جراحی، زجاجیه از چشم خارج شود این جراحی در بیمارستان و با بیهوشی کامل بیمار انجام می‌شود هدف از انجام این جراحی جایگزینی زجاجیه کدر و خونی است که به بهبود دید بیمار کمک خواهد کرد همچنین به جراح کمک می‌کند که علت ایجاد خونریزی شبکیه را پیدا کند؛ بعد از خارج کردن زجاجیه آسیب دیده، جراح مایعی شفاف یا گاز در جای آن قرار خواهد داد آن‌گاه بدن به مرور زمان مایع یا گاز را جذب خواهد کرد و زجاجیه جدید خواهد ساخت بعد از جراحی، بیمار باید از چشم‌بند و قطره استفاده کند تا تورم چشم را کاهش دهد و از ایجاد عفونت نیز جلوگیری کند؛ اگر پزشک حباب‌های گاز در چشم قرار داده باشد بیمار باید سر خود را برای چند روز در جهت خاصی نگه دارد تا از تغییر مکان حباب‌ها جلوگیری شود همچنین نیاز است که از پرواز و دیدن مکان‌هایی که در ارتفاع قرار دارند خودداری کند؛ جراحی، یک درمان برای رتینوپاتی محسوب نمی‌شود اما به متوقف کردن یا کاهش سرعت رشد بیماری و علائم آن کمک خواهد کرد.
نتیجه گیری
رتینوپاتی دیابتی بیماری جدی است که به دلیل بالا بودن سطح قند خون ایجاد می‌شود از جمله راه‌های درمان آن لیزر درمانی، تزریق و جراحی است که خانه سلامت ایران به معرفی آن‌ها در این مقاله پرداخت.
