پوسیدگی دندان؛ علل، علائم و درمان پوسیدگی و خرابی دندان
حفره‌ها، خرابی‌های دائمی ایجاد شده در سطح دندان‌ها هستند که ابتدا با سوراخ‌های کوچک در سطح دندان آغاز می‌شوند و سپس گسترش می‌یابند کرم خوردگی دندان یا ایجاد حفره بر روی آن را پوسیدگی دندان می‌نامند و عوامل بسیاری موجب پوسیدگی می‌شوند از جمله باکتری‌های دهانی، خوردن مداوم تنقلات، نوشیدن نوشیدنی‌های قند دار و تمیز نکردن دندان‌ها به درستی؛ ایجاد حفره و پوسیدگی دندان از جمله مشکلات رایج دهانی در دنیا محسوب می‌شوند به ویژه در کودکان، نوجوانان و افراد کهنسال اما توجه داشته باشید که هر کسی که دندان داشته باشد احتمال ایجاد حفره در آن وجود دارد حتی نوزادان، در صورتی که حفره‌های دندانی درمان نشوند بزرگ‌تر خواهند شد و به لایه‌های زیرین دندان نفوذ خواهند کرد این اتفاق می‌تواند موجب دندان درد شدید، عفونت و در نهایت از دست دادن دندان گردد. مراجعه منظم به دندان پزشک، درست مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از جمله عادت‌هایی هستند که از ایجاد حفره و در نهایت پوسیدگی دندان جلوگیری خواهند کرد. در ادامه این مقاله خانه پزشک ایرانیان به بررسی همه جانبه پوسیدگی دندان خواهد پرداخت.
علائم پوسیدگی دندان
علائم و نشانه‌های ایجاد حفره در دندان بسیار متفاوت است و به موقعیت دندان‌ها بستگی دارد ممکن است ایجاد اولین حفره نشانه‌ای به همراه نداشته باشد و شما به طور کلی متوجه آن نشوید و بعد از این‌که پوسیدگی شدت بیشتری پیدا کرد علائم آن آشکار گردد این علائم شامل موارد زیر هستند:
- دندان درد، درد‌های بی دلیل و ناگهانی
- حساس شدن دندان
- احساس درد خفیف یا شدید هنگام نوشیدن یا خوردن خوراکی‌های شیرین، گرم یا سرد
- ایجاد حفره قابل مشاهده در دندان
- ایجاد لکه قهوه‌ای، سیاه یا سفید بر روی سطح دندان
- احساس درد هنگام گاز زدن
بیشتر بخوانید: خونریزی لثه
عوامل پوسیدگی دندان
حفره‌ها با پوسیدگی دندان ایجاد می‌شوند و فرآیندی است که با گذر زمان رخ می‌دهد در ادامه خانه پزشک ایرانیان چگونگی گسترش پوسیدگی و تحلیل دندان را مورد بررسی قرار می‌دهد:
ایجاد پلاک ها
پلاک دندانی یک لایه چسبناک است که بر روی دندان ایجاد می‌شود و علت تشکیل آن مصرف زیاد مواد غذایی شیرین و نشاسته‌دار و عدم تمیز کردن دندان بعد از خوردن این نوع خوراکی‌ها است زمانی که نشاسته و قند از سطح دندان تمیز نشود باکتری‌ها به سرعت شروع به تغذیه کردن از آن‌ها می‌کنند و اثری که از خود به جای می‌گذارند پلاک است، پلاک به مرور زمان سخت خواهد شد به گونه‌ای که تمیز کردن آن‌ها از روی سطح دندان و خط لثه بسیار سخت خواهد شد و به مکانی امن برای باکتری‌ها تبدیل خواهند شد.
حمله پلاک
اسید موجود در پلاک مواد معدنی لایه سخت و خارجی مینا را از بین خواهد برد. این اقدام موجب ایجاد حفره کوچکی در مینا می‌گردد (اولین مرحله ایجاد حفره)، به محض این که بخشی از مینا از بین برود باکتری‌ها و اسید به لایه زیرین دندان دست پیدا خواهند کرد که عاج نامیده می‌شود. این لایه نرم‌تر از مینا است و در مقابل اسید مقاومت کم‌تری دارد عاج شامل لوله‌های کوچکی است که به طور مستقیم با اعصاب دندان که حساسیت ایجاد می‌کنند، در ارتباط هستند.
تخریب پیوسته
با گسترش پوسیدگی دندان باکتری‌ها و اسید به طور پیوسته دندان را مورد حمله قرار می‌دهند و به لایه‌های زیرین دندان که حاوی اعصاب و رگ‌های خونی است راه می‌یابند این اجزا توسط باکتری‌ها، متورم و حساس خواهند شد و چون فضایی برای بخش متورم شده وجود ندارد به درون دندان هدایت می‌شود، اعصاب فشرده خواهند شد و ایجاد درد خواهند کرد این مشکل ممکن است به سمت بیرون لثه هدایت شود و در ریشه دندان یا استخوان آن گسترش یابد.
بیشتر بخوانید: جراحی لثه و فک
پیشگیری از پوسیدگی دندان
بهداشت و نظافت خوب و کامل دهان و دندان از ایجاد حفره و تحلیل دندان جلوگیری خواهد کرد در ادامه توصیه‌هایی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و کرم خوردگی ارائه خواهد شد از دندان پزشک خود در مورد این که کدام گزینه برای شما بهتر است کمک بگیرید:
مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید بعد خوردن و نوشیدن
دندان خود را دو مرتبه در روز و در حالت ایده‌آل بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید برای تمیز کردن بین دندان‌ها از نخ دندان استفاده کنید
استفاده از دهان شویه حاوی فلوراید
اگر دندان پزشک شما بر این باور است که در خطر ایجاد حفره و پوسیدگی دندان هستید ممکن است از شما بخواهد که دهان خود را با دهان‌شویه حاوی فلوراید بشویید.
مراجعه منظم به دندان پزشک
به صورت کاملا حرفه‌ای دندان‌های خود را تمیز کنید و به طور منظم به دندان پزشک برای بررسی دقیق دندان‌ها مراجعه کنید زیرا با مراجعه و تشخیص به موقع از ایجاد یا گسترش پوسیدگی جلوگیری خواهد شد و برنامه‌ای برای شما تنظیم خواهد شد که کمک کننده خواهد بود.
نوشیدن آب تصفیه شده
بیشتر آب‌های مورد استفاده در سیستم لوله کشی خانه‌ها دارای فلوراید است که به کاهش پوسیدگی دندان به طور قابل توجهی کمک خواهد کرد.
از خوردن مداوم تنقلات بپرهیزید
هرگاه که نوشیدنی‌هایی غیر از آب می‌نوشید به باکتری‌های دهانی کمک می‌کنید اسید تولید کننده و مینای دندان را از بین ببرند. اگر در طول روز به طور مدام تنقلات و نوشیدنی‌هایی به جز آب مصرف کنید دندان‌های خود را در معرض حمله باکتری‌ها قرار داده‌اید. در حالی که مواد غذایی از قبیل میوه و سبزی‌جات بزاق دهان را افزایش می‌دهند و مصرف قهوه بدون شکر، جویدن آدامس بدون شکر و دیگر غذاهای آبکی به شستن ذرات غذا باقی مانده بر روی دندان کمک خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: جرمگیری دندان
درمان پوسیدگی دندان
درمانی که برای ترمیم دندان پوسیده شده انتخاب می‌شود به میزان پوسیدگی آن بستگی خواهد داشت از جمله درمان‌های پیشنهادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ترمیم اولیه مینای دندان
این مرحله ابتدایی پوسیدگی دندان، قبل از این که تخریب دائمی ایجاد شود قابل درمان است و با دریافت فلوراید برطرف خواهد شد معمولا دندان پزشک با استفاده از ژل حاوی فلوراید این ماده را به دندان خواهد رساند فلوراید موجب افزایش استقامت مینا خواهد شد و آن را در برابر اسید تولید شده توسط پلاک مقاوم خواهد کرد. فلوراید در خمیر دندان‌ها و آب تصفیه شده نیز موجود است.
تحلیل و پوسیدگی مینا
وقتی که پوسیدگی دندان به این مرحله رسید حفره‌ها ایجاد خواهند شد در نتیجه پر کردن سوراخ‌ها بهترین راه درمان خواهد بود قبل از پر کردن پزشک ابتدا حفره را با کمک ابزار مخصوص تمیز خواهد کرد و در نهایت آن را با موادی از جمله رزین یا سرامیک پر خواهد کرد.
پوسیدگی عاج
چون عاج نرم‌تر از مینا است پس وقتی پوسیدگی به این مرحله برسد سریع‌تر دندان خراب خواهد شد در صورتی که به موقع تشخیص داده شود با پر کردن می‌توان آن را متوقف کرد در موارد پیشرفته تعویض عاج، راه دیگر درمان است.
آسیب پالپ
زمانی که پوسیدگی دندان به پالپ برسد فرد نیاز به کانال ریشه دارد، در کانال ریشه پالپ‌های آسیب دیده خارج می‌شوند، حفره تمیز می‌شود و در نهایت پر می‌گردد.
آبسه
اگر در دهان آبسه ایجاد شود مانند روش درمان کانال ریشه عفونت را خارج خواهد کرد این نوع تخریب بسیار پیشرفته است و ممکن است که در مواردی نیاز باشد دندان به طور کامل کشیده شود.
