کولونوسکوپی آزمایشی است که امکان دیدن درون روده بزرگ را برای پزشک مهیا می‌کند در مواردی که فرد احساس درد در ناحیه شکم، خونریزی مقعدی یا تغییراتی در عادت کار کردن روده کند پزشک این آزمایش را پیشنهاد خواهد کرد؛ انجام تست کولونوسکوپی بعد از بیهوشی بیمار انجام می‌شود و بیماران سخت‌ترین بخش آن را آماده شدن برای انجام این تست می‌دانند؛ در ادامه این مقاله خانه سلامت ایران به بررسی کولونوسکوپی می‌پردازد.
کولونوسکوپی آزمایشی است که معمولا برای جلوگیری از ایجاد سرطان روده بزرگ انجام می‌شود و غالبا بیماران ۴۵ سال به بالا این تست را انجام می‌دهند؛ حین انجام کولونوسکوپی پلیپ‌هایی که در روده رشد کرده‌اند از آن خارج می‌شوند و از تبدیل شدن آن‌ها به سرطان جلوگیری می‌کنند.
علل انجام تست کولونوسکوپی
کولونوسکوپی برای تشخیص سرطان روده یا پلیپ‌های ایجاد شده در روده مورد استفاده قرار می‌گیرد، پلیپ‌ها در طول روده ایجاد می‌شوند که در برخی از موارد سرطانی هستند یا بعد از رشد کردن سرطانی می‌شوند؛ تست کولونوسکوپی ممکن است برای تشخیص دلیل ایجاد مشکلات زیر تجویز شود:
- خونریزی از مقعد
- خون در مدفوع
- عفونت یا مخاط درون مدفوع
- درد بدون دلیل در شکم
- تغییراتی در عادت بیرون روی به عنوان مثال اسهال طولانی مدت
- بررسی روده برای وجود سرطان روده
آماده سازی قبل از تست کولونوسکوپی
قبل از این که تست کولونوسکوپی انجام شود ممکن است که پزشک در مورد شرایط ویژه پزشکی که ممکن است داشته باشید با شما صحبت کند از جمله:
- بارداری
- نارسایی کلیوی
- مشکلات ریوی
- بیماری‌های قلبی
- آلرژی به داروها
البته باید توجه داشته باشید که اگر از داروی خاصی استفاده می‌کنید یا به دیابت مبتلا هستید حتما پزشک معالج را در جریان بگذارید زیرا ممکن است که بر لخته سازی خون تاثیر داشته باشد و نیاز باشد که پزشک مصرف آن را با شرایط جراحی سازگار کند.
برای این که تست کولونوسکوپی با موفقیت انجام شود باید روده بزرگ بیمار تمیز باشد، بدین مفهوم که بهتر است ۲۴ ساعت قبل از شروع جراحی تغییراتی در رژیم غذایی ایجاد شود به طور مثال مواد غذایی جامد معمولا محدود می‌شود اما مصرف مایعات بدون مشکل است نوشیدن مایعات زیر مشکل ساز نخواهند بود:
- قهوه
- آب گوشت
- آب
- نوشیدنی‌های ورزشی
مرحله بعد خالی شدن روده است که طبق بررسی‌های خانه سلامت ایران پزشک ممکن است برای کمک به انجام این کار موارد زیر را توصیه کند:
- نوشیدن پلی اتیلن گلیکول که یک نوشیدنی مخصوص ضد یبوست است و به بیرون روی فرد کمک خواهد کرد
- مصرف مکمل ضد یبوست
ممکن است که توصیه شود شب قبل از کولونوسکوپی یا شب و صبح قبل از کولونوسکوپی از ضد یبوست استفاده شود، حتما به دستور استفاده از دارو توجه کنید؛ بهتر است که بیمار یک همراه داشته باشد زیرا کولونوسکوپی با بیهوشی انجام می‌شود و بعد از آن فرد هوشیاری کامل برای رانندگی نخواهد داشت و برای از بین رفتن کامل بیهوشی به ۸ ساعت زمان نیاز است.
تست کولونوسکوپی
برای انجام تست کولونوسکوپی بیمار بر روی سمت چپ خود دراز خواهد کشید، بیهوشی به درون رگ بیمار تزریق خواهد شد و آهسته به خواب خواهد رفت، سپس پزشک لوله‌ای که کولونوسکوپی نام دارد را از راه مقعد وارد بدن بیمار می‌کند کولونوسکوپی بلند است اما تنها نیم اینچ قطر دارد، بر روی قسمت ابتدایی کولونوسکوپ دوربین و چراغی نصب شده است که با عبور از معقد پزشک قادر است درون بدن را مشاهده کند، کولونوسکوپی همچنین دارای لوله‌ای است که پزشک اجازه می‌دهد به کمک نوعی پمپ هوا وارد روده کند و مسیر را برای حرکت باز کند این اقدام به دید بهتر کمک خواهد کرد، حین انجام آزمایش پزشک مقدار اندکی از روده بزرگ را برای انجام آزمایش که به آن بیوپسی (biopsy) می‌گویند، از بدن خارج خواهد کرد همچنین از این روش برای خارج کردن ناهنجاری‌های رشد کرده درون روده بزرگ نیز استفاده خواهند کرد.
بعد از کولونوسکوپی
کل تست کولونوسکوپی باید بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان ببرد سپس بیمار به اتاق بازیابی منتقل می‌شود و بعد از ۳۰ دقیقه بعد از رفع شدن تاثیر بیهوشی از خواب بیدار خواهد شد؛ فرد ممکن است که نفخ داشته باشد و یا تخلیه گاز را احساس کند نباید نگران بود زیرا امری عادی است و دقیقا بعد از ترک مطب پزشک می‌توانید به روال گذشته، غذا مصرف کنید؛ قبل از رفتن به خانه تمام دستورات لازم را از پزشک دریافت کنید ممکن است که نیاز باشد از داروهای خاصی مانند رقیق کننده خون استفاده نکنید البته در صورتی نباید از این داروها استفاده کنید که پزشک بیوپسی یا پولیپ از روده خارج کرده باشد؛ خونریزی روده بعد از کولونوسکوپی نادر اما امکان پذیر است در صورت مشاهده هر کدام از موارد زیر حتما با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی بیش از حد یا خونریزی که برای مدت طولانی ادامه داشته باشد
- احساس درد شدید در شکم، تب یا لرز
معاینه‌های منظم بعد از کولونوسکوپی
هر گونه نفخ، درد و نوسان در ناحیه شکم بعد از چند روز از بین خواهند رفت؛ علت این مشکلات استفاده از گاز حین انجام تست است، نیاز است که بعد از مشخص شدن نتایج تست با پزشک خود دیدار داشته باشید و درمان طبق نتایج تست کولونوسکوپی را آغاز نمایید؛ آزمایش‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توان آن‌ها جایگزین کلونوسکوپی کرد اما معمولا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند در برخی از موارد ممکن است که همزمان چند آزمایش با هم انجام شوند تا اطلاعات بیشتری از وضعیت سلامت بیمار کسب شود؛ سایر آزمایش‌ها عبارتند از:
سی تی کولونوسکوپی
سی تی کولونوسکوپی نوعی سی تی اسکن خاص است که به بررسی روده بزرگ می‌پردازد؛ ابتدا مقداری گاز همانند روش کولونوسکوپی وارد روده می‌کنند تا به خوبی لایه‌های آن از هم باز شوند سپس از روده عکس‌برداری خواهد شد؛ این تست زمانی انجام می‌شود که کولونوسکوپی اطلاعات لازم را به پزشک ندهد.
سی تی اسکن
این تست به بررسی دیگر اعضای شکم خواهد پرداخت اگرچه تست با دقت و حساسی برای بررسی روده محسوب نمی‌شود.
سیگموئیدوسکوپی (Sigmoidoscopy)
این تست نیز به کولونوسکوپی شباهت دارد با این تفاوت که سیگموئیدوسکوپی بسیار کوتاه‌تر است، این ابزار قابل عبور از سیگموئید روده نمی‌باشد، سیگموئید روده بخشی از روده است که به طور مستقیم به مقعد متصل شده است.
اگر بعد از انجام تست کولونوسکوپی پزشک متوجه شود که مشکلی در روده وجود ندارد بیمار تا ۱۰ سال بعد نیاز به انجام تست نخواهد داشت، افراد بالای ۷۵ سال باید حتما با پزشک خود در مورد معاینه‌های منظم مشورت کنند؛ در صورتی که تست مورد مشکوکی را گزارش کند نیاز است که فرد آزمایش یا درمان‌های متناوب انجام دهد.
نتیجه گیری
کلونوسکوپی نوعی تست است که برای بررسی ناهنجاری‌های ایجاد شده درون روده بزرگ و خارج کردن آن‌ها برای بیمار تجویز می‌شود و مدت زمان انجام آن بسیار کوتاه است؛ بعد از انجام کولونوسکوپی در صورت نیاز درمان بیمار آغاز خواهد شد. خانه سلامت ایران در این مقاله کولونوسکوپی و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید را به تفصیل مورد بررسی قرار داد.
